Bazı şirketlerde herkesin bildiği ama kimsenin yüksek sesle dile getirmediği bir gerçek vardır: Yönetim kadrosundan bir-iki kişi “dokunulmaz” kabul edilir.
Onların yaptığı harcamalar sorgulanmaz, kararlarını kimse sorgulayamaz, davranışları görmezden gelinir. Hatta bazen açıkça yanlış bir şey yaptıklarında bile, etrafındakiler sessiz kalmayı tercih eder. Çünkü “o kişiyle uğraşılmaz”, “kimse ona karışmaz” algısı oluşmuştur.
“Dokunulmaz” kabul edilen yöneticiler, kurum içi denetim ve hesap verebilirlik mekanizmalarının devre dışı kalmasına yol açar. Bu kişiler için kurallar işlememeye başladığında, diğer çalışanlara da şu mesaj verilmiş olur:
Kurallar herkes için eşit değil…
Güç, etik değerlerin önüne geçebilir…
Bu mesaj, zaman içinde şirketin kültürünü zehirleyebilir. Çalışanların güveni zedelenir, sesini çıkarmaya cesaret edemeyenler “nasıl olsa bir şey değişmez” diyerek umudunu kaybeder.
“Dokunulmaz” olarak görülen yöneticiler, aslında şirket için büyük bir tehlike oluşturur. Böyle bir ortamda suistimal riski hızla yükselir; Masraflar şişirilir, belli tedarikçiler kayırılır, çıkar çatışmaları gizlenir. Denetim ve kontrol mekanizmaları işlemez hale gelir. Çalışanlar haksızlıklara ses çıkaramaz, zamanla sessizlik ve korku kültürü oluşur. Sonuçta şirket, sadece parasal açıdan değil, güven ve değerler açısından da içeriden içeriye çürümeye başlar.
“Dokunulmaz” algısını kırmanın yolu aslında basit: Kurallar herkes için aynı olmalı, kimseye ayrıcalık tanınmamalı. Üst yönetimi de kapsayan şeffaf ve bağımsız denetimler yapılmalı, çalışanlar güvenle bildirimde bulunabileceklerini bilmeli. Liderler, etik konularda örnek olmalı ve sorumluluk bilinciyle hareket etmeli. En önemlisi ise, en tepedeki isimlerden başlanarak kimsenin ayrıcalıklı olmadığı, herkesin hesap verebildiği bir kültürün yaşatılmasıdır.
Cerebra olarak, şirketlerde bu tür “dokunulmaz” algılarını ortadan kaldırmaya yönelik destek sağlıyoruz. Üst düzey yöneticilerin dahil olduğu riskli süreçleri bağımsız bir gözle değerlendiriyor, iç kontrol mekanizmalarını test ederek gerektiğinde yeniden yapılandırıyoruz. Bunun yanında, anonim ihbar sistemlerinin kuruluşunda destek sağlıyor ve yönetim kadrosuna etik ile uyum konusunda farkındalık kazandıracak eğitimler sunuyoruz.
Hatırlatalım: Gerçek anlamda güçlü bir kurum, kimsenin dokunulmaz olmadığı bir kurumdur.