Çünkü siyasi nüfuz sahibi kişiler, sadece ticari bir aktör değildir; görevleri gereği kamu gücüne ve bilgiye yakındır. Bu da onları, çıkar çatışması, rüşvet veya etki kullanımı gibi risklerin doğal temas alanına getirir.
Political Exposed Person (PEP), yani Siyasi Nüfuz Sahibi Kişi, doğrudan ya da dolaylı olarak kamu gücüne erişimi olan veya bu güce yakınlığı bulunan kişileri ifade eder.
Bu kişiler genellikle üst düzey kamu görevlileri, milletvekilleri, belediye başkanları, yargı mensupları, devlet şirketi yöneticileri ya da bu kişilerin aile bireyleri ve yakın iş ilişkileridir.
Siyasi nüfuz sahibi olmak tek başına bir risk değildir. Ancak bu konumdaki kişiler, kamu kaynaklarıyla temas halinde olduklarından, rüşvet, çıkar çatışması veya kara para aklama gibi risk alanlarının merkezinde yer alabilirler.
Bu nedenle “kim oldukları” kadar, “kime yakın oldukları” da önem taşır.
Bir kişinin PEP olup olmadığını anlamak, yalnızca unvanına bakmakla sınırlı değildir.
Bazen kişi görevinden ayrılmış olsa bile, geçmişteki etkisi veya bağlantıları nedeniyle hâlâ “siyasi nüfuz” taşır.
Örneğin; Bir şirketin yeni tedarikçisi, eski bir bakanın kardeşine ait olabilir.
Veya ihalelere sürekli aynı firmanın davet edildiği bir sektörde, firmanın yönetiminde kamu görevlilerinin eski danışmanları yer alıyor olabilir. Bu tür durumlar doğrudan yasa dışı olmayabilir, ancak risk işaretleri oluşturur. Çünkü nüfuz, çoğu zaman görünmez biçimde devreye girer.
Bir enerji şirketi, kamu ihalelerine girmek isteyen yeni bir tedarikçiyle çalışmayı planlar. Tedarikçinin tüm belgeleri eksiksizdir, fiyat rekabetçidir. Ancak yapılan basit bir açık kaynak incelemesi, şirketin sahibinin kısa süre önce görevden ayrılan bir belediye başkanının kuzeni olduğunu ortaya çıkarır.
Bu bilgi tek başına bir suç değildir, ama büyük bir kırmızı bayraktır. Bu noktada yapılacak doğru şey, ilişkiyi kesmek değil, şeffaflık, onay mekanizması ve bağımsız inceleme süreçlerini devreye almaktır. Çünkü risk, fark edildiği sürece yönetilebilir.
Bir PEP ile iş ilişkisine girmenin yasak olmadığı unutulmamalıdır. Önemli olan bu ilişkinin şeffaf ve kontrol altında yürütülmesidir.
Kurumlar bu riski yönetebilmek için yalnızca verileri değil, ilişkileri de okumalıdır. Tedarikçi ve müşteri taramalarıyla görünür bağlantıları kontrol ederken, siyasi ilişkileri ve olası nüfuz etkilerini de analiz etmelidir. Riskli işlemleri yakından izlemek ve çalışanları etik farkındalık konusunda güçlendirmek ise bu zincirin en önemli halkalarıdır. Böylece kurumlar, risk ortaya çıkmadan önce hem görünen hem de görünmeyen bağları fark edebilir.
Cerebra olarak biz, şirketlerin PEP riskini sadece tespit etmelerine değil, anlamalarına da yardımcı oluyoruz. Bu kapsamda:
Amacımız, kurumların “kimle iş yaptığını” tam olarak bilmesini sağlamak. Çünkü bazen bir ilişki, sadece ticari değil, itibari bir risk de taşıyabilir.
Hatırlatalım: Siyasi nüfuz sahipliği, gücün ticaretle kesiştiği noktada durur. Bu da her zaman riskin başladığı yerdir.