Stokların olduğundan yüksek gösterilmesi, mali tablo suistimallerinde en sık rastlanan yöntemlerden biridir. Çünkü stok kalemleri, farklı suistimal senaryolarıyla kolayca manipüle edilebilir.
Birçok şirket, zor bir döneme girdiğinde ya da yatırımcılarına ve bankalara daha güçlü görünmek istediğinde, önce rakamlarla oynamayı düşünür. Yöneticiler bazen baskı altındadır: “Bu çeyreği iyi kapatmamız lazım” ya da “Kredi için mali tablolarımızı güçlü göstermeliyiz.” İşte böyle durumlarda ilk akla gelen yöntemlerden biri stokları olduğundan fazla göstermek olur. Çünkü stok kalemleri hem denetimi zor hem de dışarıdan kolay fark edilmeyen alanlardır.
Stokların miktarı ve değeri ile oynamak ilk akla gelen suistimal senaryoları. Örneğin; Depoda aslında 1000 adet ürün vardır ama kayıtlara 1200 yazılır. Veya kimi zaman stok gerçekten vardır ama değeri olduğundan yüksek gösterilir. Örneğin, değeri 10 TL olan bir ürün, raporlarda 15 TL’den kayda alınır.
Daha sofistike örnekler de var:
Bütün bu yöntemler tek bir amaca hizmet eder: Şirketi olduğundan daha güçlü ve kârlı göstermek.
Stokların olduğundan daha fazla gösterilmesi, kısa vadede kârlıymış gibi bir tablo yaratabilir ama bu “kârlılık illüzyonu” gelecekte ağır sonuçlar doğurur, zira er ya da geç yapılan suistimalin olumsuz etkileri şirketin mali tablolarına yansıyacaktır. Peki bu “kârlılık illüzyonu” nelere sebep olur? Yapılan usulsüzlükler, şirket yöneticilerinin gerçeği görmesini engeller ve yanlış kararların alınmasına yol açar. Yatırımcılar ve bankalar, gerçeği yansıtmayan bilgilere güvenerek hatalı adımlar atar. Çalışanlar ise rakamlarla oynamanın “normal” olduğunu düşünmeye başlar ve zamanla etik değerlerini kaybedebilir. Sonuçta, kısa vadede başarı gibi görünen bu tablo uzun vadede hem şirketin mali yapısını hem de kültürünü içten içe çürütür.
Öncelikle stokların mali tablolara gerçekten doğru yansıtıldığından emin olmak için bağımsız ve sürpriz sayımlar yapılmalı. Kayıtlardaki rakamlarla depodaki gerçek miktar düzenli olarak karşılaştırılmalı. Stokların değerlemesinin şirketin muhasebe politikalarına uygunluğu test edilmeli ve uyumsuzluklar sorgulanmalı. Ayrıca hurdaya çıkmış ya da artık kullanılamaz hale gelmiş ürünlerin kayıtlarda hâlâ “mevcut” gibi görünmesine izin verilmemeli.
Stokların olduğundan daha yüksek gösterildiğine dair bir şüphe oluştuğunda, Cerebra olarak bu durumu tüm yönleriyle soruşturuyoruz. İlgili kişilerin dijital verilerini inceliyor, adli muhasebe teknikleriyle gizlenen suistimali muhasebe sisteminde ortaya çıkarıyoruz. Yaptığımız bu incelemeler sonucunda bulgularımızı kapsamlı bir rapor haline getirerek yönetimle paylaşıyor, alınması gereken aksiyonları net şekilde ortaya koyuyoruz.
Bununla birlikte, benzer suistimallerin tekrar yaşanmaması için depo, stok, üretim ve muhasebe süreçlerinde suistimalleri engelleyecek iç kontrol sistemleri tasarlıyor ve kuruyoruz.