Gündem

Krizi Fırsata Dönüştürmek: ISO 37008 ve İç Soruşturmaların Stratejik Rolü 

Gizem Taştemel Dinçkan, Gökhan Çalışır
Makale

Kurumsal dünyada hiçbir şey gerçeğin yerini tutamaz. Ancak gerçeğe ulaşmak her zaman kolay değildir. Şirketler karmaşık yapılar içinde faaliyet gösterirken, usulsüz harcama, tedarik zincirinde yolsuzluk, çalışan tacizi gibi iç suistimaller ve etik dışı davranışlar, suistimalcilerin gizleme taktikleri ile, çoğu zaman karanlıkta kalabilir. İşte bu noktada devreye giren güçlü bir araç var: etkili bir iç soruşturma süreci. 

Uluslararası Standardizasyon Örgütü’nün yayınladığı ISO 37008 – İç Soruşturmalara İlişkin Rehber, kurumların potansiyel suistimal, uyumsuzluk ve etik ihlallerini profesyonelce soruşturabilmesi için yol gösterici bir çerçeve sunuyor.  

Bu yazımızda, ISO 37008 rehberini kısaca tanıtarak iç soruşturmaların şirketler açısından neden kritik bir rol oynadığını ele alacağız.  

İç Soruşturmalarda Bir Yol Haritasına Duyulan İhtiyaç  

İç soruşturmalar, karmaşık, hassas ve özel uzmanlık gerektiren süreçlerdir. Bu nedenle, şirketlerde yöneticiler çoğu zaman nasıl hareket edeceklerini bilemez. İç denetçiler ve uyum profesyonelleri ise her ne kadar sürece önemli katkılar sunsa da, iç soruşturmanın gerektirdiği teknik bilgi, mülakat becerisi, delil toplama ve analiz yöntemleri gibi alanlarda her zaman yeterli donanıma sahip değildirler. Bu yapısal ve yetkinlik eksiklikleri, soruşturma sürecinde geri dönüşü olmayan hatalara ve ciddi risklere zemin hazırlayabilir. 

Tüm bu nedenlerle, iç soruşturmaların doğru şekilde başlatılması, yönetilmesi ve sonuçlandırılması şirketler açısından önemli bir zorluktur. Bu sürecin etkin yürütülmesi için sistematik bir yaklaşıma, net ilkelere ve kurumsal bir yol haritasına ihtiyaç vardır. İşte tam bu noktada devreye giren ISO 37008 standardı, iç soruşturmaların bağımsız, gizli, yasal ve profesyonel çerçevede, yapılandırılmış bir süreç içinde yürütülmesini sağlayacak kapsamlı bir rehber sunar.  

Peki Nedir ISO 37008? 

ISO 37008, şirketlerin iç soruşturma süreçlerini bağımsız, tarafsız, yasal, gizli ve profesyonel bir şekilde yürütmesini sağlayan bir rehberdir. Bir iddianın doğru olup olmadığını ortaya koymakla kalmaz, aynı zamanda; 

  • Etik ve yasal ihlallerin nedenlerini analiz etmeyi, 
  • Şirketin karşı karşıya olduğu finansal zararı değerlendirmeyi, 
  • Kurumsal itibarı korumayı ve, 
  • Suistimalin tekrarını önlemeye yönelik önlemleri hayata geçirmeyi amaçlar. 

Sadece Bir Uyumsuzluk Değil, Bir Semptom 

Adli muhasebe ve suistimal inceleme pratiğinden de bildiğimiz üzere; bir usulsüzlük asla sadece bir kişisel hata değildir. Çoğu zaman bu davranışın altında yatan yapısal boşluklar, zayıf kontroller ya da görmezden gelinen kırmızı bayraklar vardır. ISO 37008, bu bağlamda şirketlere yalnızca “olayı çözme” değil, aynı zamanda riskleri teşhis edip kök nedenlere inme fırsatı sunar.  

İç Soruşturma Bir Opsiyon Değil, Bir Zorunluluk 

Her ne kadar Türkiye’de özel sektör şirketleri açısından suistimallerin soruşturulmasına yönelik doğrudan bir yasal zorunluluk bulunmasa da; çeşitli kanunlar, düzenlemeler, yargı içtihatları ve kurumsal sorumluluk ilkeleri çerçevesinde, soruşturma yapılmaması daha ağır hukuki ve itibari sonuçlara yol açabilir. 

Günümüzde büyük ölçekli, çok uluslu veya kurumsallaşmış şirketler açısından iç soruşturma yürütmek, yalnızca yasal zorunlulukların ya da regülatör baskılarının ötesinde bir anlam taşıyor. İç soruşturma süreçleri artık kurumsal sorumluluk anlayışının ve yönetişiminin (Governance) ayrılmaz bir parçası haline gelmiş durumda.  

İç soruşturma süreçlerine sistematik bir yaklaşım getiren ISO 37008 standardı, bu süreçlerin kurumlara sağladığı katma değeri açık biçimde ortaya koymaktadır: 

  • Şirketin yönetiminin hesap verebilirliğini artırır;  
  • Şirketin karar alma kalitesini güçlendirir; 
  • Hukuki yükümlülükleri azaltır; 
  • Uyum ve etik kültürünü güçlendirir; 
  • Ve gerektiğinde dış otoritelere doğru ve eksiksiz bilgi sunulmasına olanak tanır.

İç Soruşturmada Ne Bekleniyor?  

ISO 37008 ile birlikte iç soruşturmaların artık belirli evrensel ilkelere dayanması bekleniyor: 

  1. Bağımsızlık: Soruşturma sürecinin tarafsızlığı olmazsa olmazdır. 
  2. Yeterlilik: Soruşturmayı yürüten uzmanların bu alanda eğitimli ve deneyimli olması gerekir. 
  3. Yasallık: Tüm süreçler ulusal ve uluslararası hukukla uyumlu olmalıdır. 
  4. Gizlilik: İlgili tüm tarafların hakları korunmalı, bilgi sızıntıları engellenmelidir. 
  5. Profesyonellik: Bulgular doğru şekilde toplanmalı, analiz edilmeli ve raporlanmalıdır. 

Soruşturma Bir Tehdit Değil, Dönüşüm Fırsatıdır 

Cerebra olarak edindiğimiz deneyim, iç soruşturmaların yalnızca bir vakayı aydınlatmakla kalmayıp, şirketin kendi değerleriyle hesaplaşmasını da içerdiğini gösteriyor.  

ISO 37008’in bize hatırlattığı şey şu: Soruşturma bir tehdit değil, dönüşüm fırsatıdır. Bu fırsat, şirketlerin kendini yenilemesi, etik kültürünü güçlendirmesi ve uzun vadede sürdürülebilir şekilde büyümesi için kaçırılmaması gereken bir adımdır. 

Göz ardı edilen küçük bir uyumsuzluk, yarın manşetlerde yer alabilecek büyük bir skandalın habercisi olabilir. Gerçeğe ulaşmak cesaret ister. Ama bu cesaret, bir şirketin en büyük rekabet avantajı olabilir. 

Öne Çıkanlar