Şirketlerin güvenilirliğini zedeleyen, itibar kaybına ve ciddi mali zararlara yol açabilen suistimal vakalarıyla mücadelede kritik bir meslek grubu: Suistimal İnceleme Uzmanları (Fraud Examiners). Peki, suistimal inceleme uzmanı kimdir, ne yapar, hangi sorumlulukları taşır?
Suistimal İnceleme Uzmanı Kimdir?
Suistimal inceleme uzmanı, kurumlarda yürütülen iç soruşturmaların merkezinde yer alan profesyoneldir. Bu kapsamda uzman; hile, yolsuzluk ve usulsüzlük vakalarının ortaya çıkarılması, gerçekleşen suistimalin ve suistimal kaynaklı zararın tespit edilmesi, bulguların belgelerle desteklenmesi ve sonuçların yönetime ya da ilgili mercilere raporlanması görevlerini üstlenir.
Bu uzmanlar finansal verilerden dijital delillere, çalışan ifadelerinden süreç dokümanlarının incelenmesine kadar geniş bir veri setiyle çalışır. Çalışmaları çoğu zaman adli muhasebe ve adli bilişim disiplinleriyle iç içedir.
Görev ve Sorumlulukları Nelerdir?
Bir suistimal inceleme uzmanının temel görevleri arasında şunlar yer alır:
- Şirket içi ihbar mekanizmalarından gelen bildirimleri değerlendirmek,
- Şüpheli finansal işlemleri analiz etmek,
- İhbarcı, tanık ve şüphelilerle bilgi edinme veya itiraf alma amaçlı görüşmeler yapmak ,
- Fiziksel belgeleri ve dijital verileri incelemek,
- Bulguları tarafsız, objektif ve kanıta dayalı şekilde raporlamak,
- Şirket yönetimine riskleri azaltmaya ve suistimal önleme mekanizmalarını geliştirmeye yönelik öneriler sunmak.
Bu görevler yalnızca tespit değil, aynı zamanda iç soruşturma süreçlerinin etkinliğini artırmayı ve önleyici yapıları güçlendirmeyi de kapsar.
Sertifikasyon Süreci Nasıl İşler?
Suistimal inceleme uzmanlığı, dünya genelinde Association of Certified Fraud Examiners (ACFE) tarafından tanımlanan ve standartları belirlenen bir meslek alanıdır. ACFE’nin sunduğu Certified Fraud Examiner (CFE) sertifikası, bu alanda en saygın ve yaygın kabul gören uluslararası unvandır.
CFE sertifikası sahibi uzmanlar; finansal inceleme, hukuk, araştırma teknikleri ve adli muhasebe gibi alanlarda bilgi sahibidir. Bu sertifika, uzmanların belirli bir etik kurallar bütünü çerçevesinde çalışmasını da zorunlu kılar.
Suistimal İnceleme Uzmanının Mesleki Özellikleri Nelerdir?
Suistimal inceleme uzmanlarının en önemli özelliklerinden biri titizliktir. Çünkü en küçük bir detay bile kritik bir kanıt olabilir. İncelemelerde dikkat edilen başlıca noktalar:
- Objektiflik: Bulgular önyargısız değerlendirilir.
- Gizlilik: Hem delillerin korunması hem de tarafların haklarının gözetilmesi için süreç gizlilikle yürütülür.
- Kanıta Dayalı Yaklaşım: İnceleme sürecinde hiçbir görüş veya varsayıma yer verilmez; tüm bulgular yalnızca kanıtlarla desteklenir.
- Etik Standartlar: Profesyonel etik kurallara uygun davranılır.
Şimdiye kadar bir suistimal inceleme uzmanının kim olduğunu, hangi sorumlulukları üstlendiğini ve nasıl bir titizliklerle çalıştığını ana hatlarıyla aktardık. Bu noktada, suistimal inceleme uzmanlığı mesleğinin kurumlar için ne kadar kritik bir rol üstlendiğini somut olarak gösterebilmek adına Cerebra Suistimal İnceleme Uzmanları tarafından yürütülen bir vakayı sizlerle paylaşmak istiyoruz.
Örnek Vaka: Bir Usulsüzlüğün Ortaya Çıkarılışı
Türkiye’nin önde gelen sanayi şirketlerinden birinin talebi üzerine başlatılan iç soruşturma sürecinde; yurt dışı satışlardan sorumlu üst düzey bir yöneticinin, yetkilerini kötüye kullanarak şirket varlıklarını kişisel çıkarları için kullandığı şüphesi üzerine Cerebra devreye girdi.
Bu suistimal inceleme sürecinde, şüphelinin bilgisayar ve cep telefonlarının imajları alındı; operasyonel ve finansal kayıtlar detaylı şekilde analiz edildi. Çalışma yalnızca dijital delillere değil, aynı zamanda yetki sınırlarındaki belirsizlikler ve zayıf iç kontrol ortamı gibi kurumsal zaaflara da ışık tuttu.
Sonuçta Cerebra tarafından yaklaşık 15 milyon USD’lik kayıp tespit edildi ve yapılan görüşmeler sonucunda bunun 12 milyon USD’si şirkete geri kazandırıldı. Bu vaka, yalnızca metodolojinin değil, aynı zamanda titizlik, gizlilik, kanıta dayalı analiz ve etik kuralların önemini de bir kez daha gösterdi.
Sonuç
Sonuç olarak, kurumlarda suistimal önleme için yürütülen çalışmalar yalnızca mali kayıpları azaltmakla kalmaz; aynı zamanda çalışan bağlılığını, paydaş güvenini ve uzun vadeli kurumsal sürdürülebilirliği artırır. Türkiye’de henüz çok az sayıda profesyonelin uzmanlaştığı bu alan; uluslararası standartlara bağlı çalışmayı, yüksek etik değerlere sahip olmayı ve farklı disiplinlerde derin bilgi birikimi gerektirirken, her geçen gün artan farkındalık sayesinde daha fazla şirketin gündemine girmektedir.
Bu uzmanlar, yalnızca bir vakayı çözmekle kalmaz; aynı zamanda kurumların etik pusulasını güçlendirir ve gelecekte benzer risklerin önüne geçilmesini sağlar.
Daha fazla vaka örneğini görmek isterseniz Cerebra’nın Vaka Analizleri bölümünü inceleyebilirsiniz.
